Decyzja o rozwodzie jest zawsze trudna i wiąże się z wieloma emocjami oraz pytaniami dotyczącymi przyszłości i przebiegu samej sprawy rozwodowej. W Polsce każdego roku średnio 65 tysięcy par staje przed decyzją o zakończeniu małżeństwa. Proces rozwodowy może być szybki i bezproblemowy, ale może też wiązać się z komplikacjami, w zależności od okoliczności
Proces rozwodowy rozpoczyna się od wniesienia do sądu pozwu rozwodowego przeciwko małżonkowi. Kompletność i poprawność wypełnienia pozwu, a także zawarte w nim roszczenia, mają znaczący wpływ na przebieg i wynik sprawy. Standardowo do pozwu należy dołączyć odpis skrócony aktu małżeństwa, skrócony odpis aktu urodzenia małoletnich dzieci (jeśli są), dowód uiszczenia opłaty sądowej oraz zaświadczenie o dochodach.
Dla szybkiego rozwodu kluczowe jest porozumienie się z partnerem w kluczowych kwestiach, takich jak rozwód bez orzekania o winie, opieka nad małoletnimi dziećmi i podział majątku. Wspólne ustalenia powinny być opisane w pozwie i potwierdzone przed sądem.
Jeśli między małżonkami nie ma porozumienia, postępowanie rozwodowe staje się bardziej skomplikowane. Sąd musi wówczas dokładnie zbadać dowody i zeznania świadków, aby wyważyć racje obu stron. W takich przypadkach sąd nie rozstrzyga o podziale majątku w tym samym postępowaniu.
Rozprawy rozwodowe mają charakter zamknięty. Na pierwszym posiedzeniu sąd analizuje pozew, bada winę stron i ustala stopień rozkładu małżeństwa. Sąd może również skierować małżonków na mediacje. Jeśli małżonkowie spierają się o opiekę nad dziećmi, sąd przeprowadza postępowanie dowodowe.
W toku badania sprawy sąd zawsze przesłuchuje strony. Jeśli małżonkowie nie są zgodni co do twierdzeń i roszczeń, sąd może przesłuchać świadków. Świadkami nie mogą być dzieci poniżej 13 roku życia oraz zstępni stron przed 17 rokiem życia.
Po analizie sprawy, przesłuchaniu stron i świadków, sąd wydaje orzeczenie o rozwodzie. Aby rozwód stał się faktem, orzeczenie musi się uprawomocnić, co trwa 21 dni. Strony mają prawo do wniesienia apelacji.
Są sytuacje, w których sąd może odmówić udzielenia rozwodu, mimo rozkładu małżeństwa. Dotyczy to przypadków, gdy rozwód zagroziłby dobru wspólnych małoletnich dzieci, gdy rozwodu żąda wyłącznie winny małżonek, a strona niewinna nie wyraża zgody na rozwód, oraz gdy rozwód naruszałby zasady współżycia społecznego.